Kategoria: Wiedza

Czy wiesz, że za dużą wysokość uznajemy położenie już od 1000 metrów?

Według niektórych źródeł objaw choroby wysokościowej mogą pojawić się już się już pojawić od wysokości 1000 metrów. Objawy choroby wysokościowej (według Lake Louise Questionnaire Score) możemy przypisać do czterech grup:

1. Ból głowy
2. Objawy żołądkowo-jelitowe (zaburzenia apetytu, nudności, wymioty)
3. Zmęczenie/osłabienie
4. Zawroty głowy

Wyżej wspomniane objawy pojawiają się z narastającym nasileniem w zależności od 3 czynników:

1. Wysokość oraz szybkości jej zdobywania
2. Zmęczenie
3. Stopień wytrenowania i adaptacji organizmu

Biorąc pod uwagę fakt, że większość z nas oddycha powietrzem atmosferycznym, w którym stężenie tlenu wynosi około 21% każdy wyjazd w góry może być związany z pewnym dyskomfortem związanym ze zmieniającym się stężeniem naszego głównego gazu oddechowego i jego prężności. Już na poziomie szczytu takiego szczytu jak Babia Góra w Beskidzie Żywieckim możemy odczuwać oznaki choroby wysokościowej ponieważ na wysokości 1725 stężenie tlenu wynosi około 17%. Natomiast na poziomie najwyższego szczytu Polski tj. Rysy (2499-2503 m. n. p. m) stężenie tlenu wynosi już około 15%. Celem nadania perspektywy powyżej wspomnianym stężeniom tlenu należy sobie uzmysłowić, że w trakcie jednego wdechu zużywamy około 3% tlenu z powietrza. Co oznacza, że na szczycie Rysów oddychamy mieszaniną oddechową przypominającą powietrze, z którego już dwukrotnie pobraliśmy tlen.

W bardziej skrajnych przypadkach poza wspomnianym objawami na wysokości mogą się pojawić inne formy choroby wysokościowej. Wszystkie te jednostki są efektem hipoksji hipobarycznej i obejmują 3 jednostki:

1. Ostra Choroba Wysokościowa
2. Wysokościowy Obrzęku Płuc
3. Wysokościowy Obrzęku Mózgu

Hipoksję hipobaryczną możemy najprościej przetłumaczyć jako przebywanie w warunkach niskiego stężenia tlenu i niskiego ciśnienia atmosferycznego. Szersze rozwinięcie zagadnienia choroby wysokościowej pojawi się w kolejnych postach.

Literatura

1. Baniya, S. i wsp. Reentry High Altitude Pulmonary Edema in the Himalayas. High Alt. Med. Biol. 2017, 18, 425–427.
2. Gallagher, S.A. i wsp. High-altitude illness. Emerg. Med. Clin. N. Am. 2004, 22, 329–355.
3. Schoene, R.B.; i wsp. High Altitude; Saunders: Philadelphia, PA, USA, 2000; Volume 1.

Odmrożenie to uszkodzenie tkanek wywołane działaniem niskiej temperatury (poniżej 0̊C) oraz wilgoci i wiatru, krótko mówiąc, wewnątrz tkanek tworzy się lód. Jak najszybciej udzielona pierwsza pomoc będzie miała znaczący wpływ na efekty dalszego leczenia.

Najłatwiej odmrozić nos, policzki, uszy, dłonie i stopy. Jeśli dłużej przebywacie w zimnym środowisku, odmrożeniu może ulec właściwie każda część ciała. Skóra w miejscu odmrożenia jest blada, sina, chłodna, później mogą pojawić się pęcherze. Początkowo można odczuwać mrowienie lub pieczenie, jednak stopniowo traci się czucie w danej części ciała, aż wreszcie wrażliwość na jakiekolwiek bodźce. Ocena, do jak poważnego odmrożenia doszło, jest możliwa dopiero po rozmrożeniu tkanek, dlatego najpierw należy skupić się na odpowiednim zabezpieczeniu odmrożonego miejsca tak, aby nie uległo dalszym urazom.

Co robić, gdy dojdzie do odmrożenia

• Przede wszystkim należy zapobiec dalszemu wychłodzeniu i jak najszybciej znaleźć się w ciepłym miejscu.
  
• Jeśli zaczynacie odczuwać pierwsze objawy, nie czekajcie – włóżcie suche ubranie, dodajcie kolejną warstwę i wracajcie! Jeżeli wiecie, że dotarcie do schronienia może trochę potrwać, nie próbujcie „rozgrzewać” odmrożonego miejsca w terenie, ponieważ każde rozmrożenie i ponowne zamrożenie spowoduje jeszcze większe szkody.
• Nacieranie śniegiem lub rozcieranie jest wykluczone!
  
• Zdejmijcie biżuterię – im szybciej, tym lepiej – gdyż w każdej chwili może pojawić się obrzęk.
• Nie pijcie alkoholu, nie palcie papierosów.
• Jeśli to odmrożenie powierzchowne lub po prostu przechłodzenie, objawy powinny ustąpić po ogrzaniu. Można też zastosować kąpiel wodną (temp. 38-40 ̊C ), po czym posmarować odmrożone miejsce żelem aloesowym, który jest bogaty w substancje przeciwzapalne oraz ułatwiające wiązanie wody w skórze.
• Jeśli podejrzewacie, że odmrożenie jest poważne lub po prostu nie jesteś pewni, zastosujcie suchy opatrunek jałowy – jeżeli jest to ręka, należy zabandażować każdy palec z osobna, umieścić rękę na temblaku lub trzymać ją uniesioną, jeśli noga – unikajcie stawania na niej.
• W każdym przypadku jak najszybciej jedźcie do najbliższego szpitala na oddział ratunkowy.
• Pamiętajcie, jeśli doszło do odmrożenia, zawsze istnieje ryzyko wychłodzenia, czyli hipotermii. W takim przypadku należy przede wszystkim zająć się tym problemem. O tym pisaliśmy tutaj: LINK

By się nie odmrozić:

• ubierzcie się odpowiednio do warunków atmosferycznych, to, co macie na sobie nie
• może być zbyt ciasne (również buty);
• miejcie w plecaku suche rzeczy, by się przebrać, dodatkowa para rękawiczek,
• skarpetek i podkoszulek niewiele nie ważą;
• dostarczajcie organizmowi odpowiednią liczbę kalorii i dużo pijcie;
• zawsze miejcie ze sobą termos z gorącą herbatą!

Do poczytania dla dociekliwych:
https://journals.indexcopernicus.com/api/file/viewByFileId/988999.pdf

W obiegowej opinii folia NRC funkcjonuje jako “tarcza” chroniąca przed nagłymi zmianami temperatury i jest samowystarczalna, powinna znajdować się w każdej apteczce. Kto tak sądzi, popełnia błąd!

Dlaczego? Wiele badań prowadzonych w ostatnich latach wykazało, że folia sama w sobie to zbyt mało, aby zapewnić właściwą izolację termiczną. 

Czym jest Folia NRC?

Folia NRC to najczęściej dwukolorowa (złota i srebrna) płachta grubości 0.01mm  z metalizowanego tworzywa sztucznego (polipropylenu) o wymiarach 210×160 cm. Znana jest także między innymi  jako koc ratunkowy, folia życia, czy koc termiczny.

Kiedy skorzystać z folii NRC?

Folia NRC ma wiele zastosowań. Jest wodoszczelna, więc chroni od deszczu, przyda się też do przykrycia dziurawego namiotu, posłuży jako dodatkowa warstwa termoizolacyjna narzucona na śpiwór czy na odzież podczas górskiej wędrówki.

Skupmy się jednak na jej wykorzystaniu, gdy zdarzy się wypadek, a znajdujemy się w terenie górskim lub innym, gdy czas oczekiwania na służby ratunkowe może być bardzo długi. Chodzi o takie sytuacje, gdzie poszkodowany będzie narażony na wychłodzenie ze wszystkimi jego konsekwencjami. Ta wiedza przyda się również w mieście, i to nie tylko zimą

Jak stosować folię NRC?

Kolor folii na zewnątrz nie ma znaczenia

Panowała opinia, że gdy temperatura jest niska, złoty kolor powinien znajdować się na zewnątrz, a gdy wysoka – odwrotnie. Obecnie jednak uważa się, że nie ma znaczenia,  który kolor znajdzie się na wierzchu, a to, że osoba ratująca skupia się na kwestii koloru tylko nie potrzebnie ją rozprasza. Wydaje się, że kolor jest ważny, gdy kontrastuje z otoczeniem, ponieważ ułatwia zlokalizowanie poszkodowanego.

Zabezpieczenie przed utratą ciepła

Aby odpowiednio zabezpieczyć osobę poszkodowaną, musimy uchronić ją przed wychłodzeniem. Doskonałym izolatorem jest powietrze, dlatego z dostępnych w danym momencie przedmiotów należy utworzyć warstwową osłonę umożliwiająca zatrzymanie powietrza wewnątrz folii. Będzie ono oddzielało daną osobę od środowiska. Ponadto folia sama w sobie odepchnie cząsteczki wody i osłabi działanie wiatru. 

Zawijanie w “cukierka”

Cukierkiem (czasem też naleśnikiem) nazywamy sposób zawinięcia poszkodowanego w folię NRC w taki sposób, aby odizolować go od podłoża. Możemy użyć do tego części garderoby lub śpiwora.

1. Folię rozkładamy na podłożu, a następnie układamy na niej ubrania. Warstwa od podłoża powinna być jak najgrubsza, pozostawiamy jednak część ubrań do przykrycia od góry.
2. Ostrożnie przenosimy osobę poszkodowaną na tak przygotowaną folię.
3. Część ubrań szczelnie owijamy wokół poszkodowanego, uwzględniając stopy i głowę. Możemy użyć też czapki, gogli czy rękawiczek – myślmy kreatywnie!
4. Owijamy poszkodowanego folią. Za pomocą taśmy klejącej lub linek uszczelniamy konstrukcję warstwy zatrzymującej powietrze.
5. Jeśli  tylko mamy pakiety grzewcze, umieszczamy na pierwszej warstwie odzieży (nigdy nie bezpośrednio na skórze!) – na klatce piersiowej i w pachwinach. 

O czym należy jeszcze pamiętać?

Nie zapominamy o sobie! Pamiętajmy, aby nie nie pozbywać się własnej odzieży, abyśmy z ratujących nie stali się poszkodowanymi.

Koc blizzard

Folia blizzard wykonana jest z materiału reflexcell, który zapewnia całkowitą ochronę przed zmianą temperatury i warunkami pogodowymi. Materiał składa się z 3 warstw, dzięki czemu ściśle przylega do ciała, redukuje wstrząsy i chroni przed wychłodzeniem.

Folia jest w w pełni wodoodporna i wiatroszczelna, grzeje jak zwykły śpiwór średniej wagi. Może być wielokrotnie używana i przechowywana przez wiele lat, nie tracąc właściwości.

HPMK 

HPMK (Hypothermia Prevention and Management Kit) – zestaw do zapobiegania hipotermii.

To koc grzewczy w anatomicznym kształcie, wyposażony w aktywny system mający właściwości izotermiczne. HPMK składa się z czterowarstwowej tkaniny kompozytowej oraz samonagrzewające się wkładki, która aktywuje się pod wpływem dopływu tlenu.

HPMK generuje do 10 godzin ciepła, ma rzepy na całym obwodzie, nie trzeba więc mieć przy sobie linek czy taśmy. Wyposażony jest w kaptur oraz część pochłaniającą wilgoć. 

Czym jest hipotermia?

Hipotermia to medyczne określenie stanu, gdy temperatura głęboka ciała spada poniżej 35 stopni Celsjusza. Niezależnie od przyczyn, jest to zaburzenie równowagi pomiędzy wytwarzaniem a utratą ciepła. 

Hipotermia bezpośredniego zagraża życiu, może wystąpić o każdej porze roku i w każdym miejscu na Ziemi. Jedynym sposobem leczenia jest zapobieganie dalszemu wychłodzeniu i przywrócenie prawidłowej temperatury ciała.

Nie tylko ujemne temperatury są niebezpieczne. Szczególnie niekorzystny jest wiatr, ponieważ powoduje bardzo szybkie wychłodzenie organizmu. . 

Jak rozpoznać hipotermię?

Głębokiej temperatury ciała nie da się łatwo zmierzyć, dlatego nie jest istotne zapamiętanie stopnia hipotermii oraz odpowiadających im stopni temperatury, tylko prawidłowe rozpoznanie objawów, ponieważ od nich będzie uzależnione nasze postępowanie.

Istnieje pięć stopni hipotermii:

HT1 temp. ciała 35-32 ° C

 – pełna przytomność, obecne drżenia mięśniowe, może pojawić się splątanie. 

HT2 temp. ciała 32 – 28 °C

– stopniowe pogarszanie się świadomości aż do utraty przytomności, brak drżeń mięśniowych.

HT3 28 – 24 °C

– utrata przytomności, spowolnienie akcji serca, spłycenie oddechu i zmniejszenie liczby oddechów. 

HT4 temp. ciała <24  °C
– brak oznak życiowych – zatrzymanie krążenia.

HT5 – śmierć 

Postępowanie

Zadbaj o swoje bezpieczeństwo – oceń stan poszkodowanego i wezwij odpowiednie służby ratunkowe.  

1. Występują drżenia, poszkodowany przytomny: 

• zabezpiecz osobę wychłodzoną przed dalszą utratą ciepła – jeśli jesteście na dworze, nie zdejmuj z niej ubrania, zamiast tego dodaj kolejną warstwę i jeśli to możliwe  znajdźcie schronienie;
• zachęć do ruchu!  
• podaj ciepłe słodzone napoje – NIGDY nie podawaj alkoholu

2. Brak drżeń, poszkodowany przytomny lub z zaburzoną świadomością

• zabezpiecz przed dalszą utratą ciepła, unikaj gwałtownych ruchów, pozostaw w pozycji leżącej/ półsiedzącej, oczekuj na przybycie służb ratunkowych;
• NIE zachęcaj do ruchu – jeśli  masz pakiety grzewcze, połóż na tułów; 
• poszkodowany w pełni przytomny –  możesz podać ciepłe, słodkie płyny.

3. Brak drżeń, utrata przytomności, zachowany oddech

1. UNIKAJ gwałtownych ruchów – możesz doprowadzić do zatrzymania akcji serca – zabezpiecz ofiarę przed dalszą utratą ciepła, pozostaw w pozycji leżącej!
2.  jeśli masz pakiety grzewcze, umieść na tułowiu.

4. Nieprzytomny, nie oddycha prawidłowo

1. jeśli istnieje duże prawdopodobieństwo, że przyczyną zatrzymania krążenia jest hipotermia, wydłuż ocenę obecności oddechu do 1 minuty.
2. rozpocznij resuscytację krążeniowo- oddechową – 30 uciśnięć klatki piersiowej na 2 oddechy ratunkowe (lub tylko uciskanie klatki piersiowej),

Najważniejsza jest jednak profilaktyka! 

ZAWSZE odpowiednio przygotuj się do wycieczki, przeczytaj aktualne komunikaty pogodowe oraz zapoznaj się z warunkami na szlakach.

𝗔𝗘𝗗 to skrót od Automated External Defibrillator. W Polsce obowiązuje nazwa Automatyczny Defibrylator Zewnętrzny.

Jest to urządzenie, które wykorzystuje się w sytuacji nagłego zatrzymania krążenia. Od kilku lat zaleca się, aby w przypadku prowadzenia podstawowych zabiegów resuscytacyjnych AED było jak najszybciej wykorzystywane i towarzyszyło świadkom zdarzenia podczas resuscytacji do momentu przybycia służb ratowniczych.

Urządzenie to jest bardzo proste w obsłudze.

Posiada oznakowania na elektrodach oraz wydaje polecenia głosowe i wizualne. Dzięki temu, mogą z niego korzystać osoby bez specjalnego przeszkolenia. Wystarczy, że będą postępowały zgodnie z komunikatami. AED analizuje rytm serca i w razie konieczności wskaże, czy należy wykonać defibrylację.

Co należy zapamiętać:

• W przypadku rozpoznania Nagłego Zatrzymania Krążenia poproście kogoś, aby poszukał najbliższego AED. Możecie również zapytać dyspozytora, gdzie się znajduje.
• Użyjcie urządzenia tak szybko jak będzie to możliwe.
• Do czasu dostarczenia urządzenia prowadźcie resuscytację – uciskajcie klatkę piersiową.
• Podczas podłączania AED minimalizujcie przerwy w uciśnięciach. Jeśli jest taka możliwość i jest więcej osób, róbcie to jednoczasowo.
• Jeśli zalecane jest wyładowanie, upewnijcie się, że nikt nie dotyka poszkodowanego.
• Po wykonaniu wyładowania wróćcie do uciśnięć klatki piersiowej.
• Nie odłączaj AED, korzystaj z niego przez cały czas prowadzenia resuscytacji. Nawet w przypadku powrotu funkcji życiowych pozostawcie elektrody podłączone do poszkodowanego.

Jak znaleźć AED?

Każde AED jest uniwersalnie oznakowane. Zazwyczaj można je znaleźć na stacjach benzynowych, komisariatach policji, w centrach handlowych.

AED znajdziecie między innymi za pomocą:

• Google Maps – po wpisaniu w wyszukiwarce AED
• aplikacjii Yanosik
• aplikacji Staying Alive https://bit.ly/3749EOu
• strony „Ratuj z sercem” – Mapa AED w Polsce https://bit.ly/3K4cXDN

Pamiętajcie, że używanie AED jest bezpieczne i proste, nawet jeśli jesteście nieprzeszkoleni, dlatego nie należy się obawiać jego stosowania.

W plecaku każdej osoby wybierającej się w góry, powinna znaleźć się apteczka powinna znaleźć się apteczka pierwszej pomocy. Czy to w plecaku turysty, czy w plecaku biegacza, narciarza, snowbordzisty czy wspinacza. Oczywiście zawartość apteczki może być dowolnie modyfikowana, w zależności od aktywności jaką wykonujemy, ilości osób, dla których może być potencjalnie wykorzystana (lub objętości / ciężkości plecaka).

W wielu sklepach można znaleźć „apteczki górskie”, „apteczki narciarskie, „apteczki survivalowe”, „apteczki turystyczne” bardziej i mniej znanych firm. Zazwyczaj różnią się jedynie użytecznością opakowania, a zawartość ich jest bardzo zbliżona. Często za to różna jest ich cena. Nigdy nie robiliśmy faktycznego porównania, ale ceny firmowych apteczek wydają się być dość wygórowane, zwłaszcza, że to co powinno być w środku, można znaleźć w dobrej cenie i w każdej aptece.

Zachęcamy do samodzielnego złożenia apteczki, a zawartość dostosować do swoich potrzeb. A więc, co musimy zakupić.

Po pierwsze: opakowanie

Powinno być: lekkie, wodoodporne, wygodne dla Was. Może być woreczkiem, saszetką, rozwijane, składane. Dobierzcie je tak, aby nigdy nie było wymówki, żeby nie brać ze sobą apteczki w góry.

Po drugie: zawartość

(przedstawiamy całkowicie podstawową, idealną dla każdego i na każdą okazję):

Medyczna:

• Bandaż elastyczny
• Bandaż zwykły (nieelastyczny)
• Gaziki jałowe
• Gaza opatrunkowa
• Plastry na rany różnej wielkości
• Plastry na odciski
• Przylepiec na szpulce do przymocowania większego opatrunku
• Preparat do dezynfekcji ran np. Octenisept lub inne zamienniki (pytajcie w aptece). Nie powinien to być preparat na bazie alkoholu – piecze! ani woda utleniona – w większej ilości hamuje gojenie ran.
• Wacik nasączony alkoholem (opcjonalnie) – do odkażania okolicy rany
• Sól fizjologiczna (0,9% NaCl) kilka buteleczek po 5 ml – do przemywania np. oczu, ran
• Kieszonkowa maseczka do sztucznego oddychania / kieszonkowa maska resuscytacyjna (opcjonalnie) – aktualne wytyczne resuscytacji zezwalają na resuscytację wyłącznie uciskami klatki piersiowej
• Rękawiczki lateksowe / nitrylowe (parę sztuk!)
• Folia NRCx2 – stanowi nie tylko jeden z elementów izolacji termicznej, można również ją wykorzystać np. jak chustę trójkątną do unieruchomienia kończyny górnej
• Tabletka glukozy / cukierek – w przypadku nagłego spadku formy (hipoglikemia)
• Elektrolity w proszku / tabletkach – rozpuścisz nawet w wodzie ze strumyka (sprawdź jednak, czy jest czysta – np. w Alpach woda pinta jest dopiero powyżej pastwisk)
• Leki (opcjonalnie):
  • przeciwbólowe: Paracetamol, Ibuprofen, No-spa.
  • na biegunkę: np. Loperamid
  • przeciwalergiczne: np. Allertec

Uwaga! Miej jedynie takie leki, które kiedykolwiek zażywałeś i dobrze na nie reagujesz.

Pamiętaj, że nie powinno się podawać leków osobom przypadkowym – nigdy nie wiesz, czy nie są na nie uczuleni – ostra reakcja alergiczna może być zagrożeniem życia!

• Krem z filtrem UV (50) niezależnie czy w zimie, czy w lecie, czy jest błękitne lub zachmurzone niebo – słońce w górach jest zawsze bardziej intensywne, a oparzenia słoneczne bardzo nieprzyjemne i niezdrowe!

Sytuacje szczególne:

• wiesz, że jesteś uczulony na jad pszczół / os – miej zawsze ze sobą pen zńadrenaliną (przepisany przez lekarza )
• chorujesz na cukrzycę – zabezpiecz się przed hipoglikemią (pen z glukagonem, tabletka glukozy)
• chorujesz na astmę – nie zapomnij swoich leków wziewnych, miej je oznaczone i zawsze pod ręką

Techniczna:

• Scyzoryk / nożyczki
• Czołówka (zapasowa)
• Baterie zapasowe typu AAA, co najmniej 3 (do czołówki / detektora lawinowego)

Pro tipy:

• Opaski zaciskowe, tzw. „trytytki” – nigdy nie wiesz czy czegoś nie trzeba będzie przymocować.
• Mocna taśma typu: Sliver Tape – można „zawinąć” fragmenty na kijki skiturowe, trekkingowe – nigdy nie wiesz, czy coś Ci nie odpadnie.
• Podpaska – świetnie zatamuje krwawienie.